Το σμαράγδι ή σμάραγδος είναι μια διαφανής, βαθυπράσινη παραλλαγή της βηρύλλου, της οποίας το χρώμα αποδίδεται σε προσμίξεις χρωμίου και μερικές φορές βαναδίου. Το βηρύλλιο έχει σκληρότητα 7,5-8 στην κλίμακα Mohs (με μέγιστη τιμή το 10) που χρησιμοποιείται για την μέτρηση της σκληρότητας των ορυκτών. Η ονομασία του προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «σμάραγδος» που σημαίνει πράσινη πέτρα, ενώ στα αγγλικά, η ονομασία τους προέρχεται από τα σανσκριτικά όπου emerald σημαίνει πράσινος.
Η σπουδαιότερη χώρα παραγωγής είναι η Κολομβία. Η εκμετάλλευσή τους άρχισε από τους Ίνκας πολύ πριν από την άφιξη των Ισπανών. Από το ορυχείο της περιοχής Muzo συνεχίζουν να εξορύσσονται εξαιρετικής ποιότητας σμαράγδια. Άλλες χώρες παραγωγής είναι: Βραζιλία, Η.Π.Α., Ουράλια Όρη, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε, Ινδία, Πακιστάν και Αυστραλία.
Μετά το χρώμα η αξία καθορίζεται και από την καθαρότητα η οποία είναι παρόμοια με τα διαμάντια, ένα καθαρό – διαυγές πετράδι θα αποφέρει μεγάλη αξία, αλλά ένα σμαράγδι χωρίς εγκλείσματα υποδεικνύει ότι η πέτρα έχει υποστεί επεξεργασία( όπως ενοχλητικές ρωγμές στην επιφάνεια τα οποία εξομαλύνονται με ειδικό λάδι) ή ότι είναι συνθετική.
Η καθαρότητα ενός σμαραγδιού καθορίζεται από τον αριθμό, το μέγεθος και την θέση των εγκλεισμάτων που βρίσκονται στον λίθο. Τέλεια διαύγεια έχουμε μόνο σε εκλεκτές ποιότητες, συχνά το σμαράγδι είναι ημιδιαφανές εξαιτίας των εγκλεισμάτων τα οποία μας δείχνουν την γεωλογική φύση τους. Η κοπή και το καράτι (βάρος) είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες για τον καθορισμό της τιμής.
Το χρώμα του συμβολίζει την ελπίδα και την άνθιση των λουλουδιών την άνοιξη, καθώς θεωρείται ως η πέτρα του μήνα Μάιου, ενώ στην Αμερική, αποτελεί το ιδανικό δώρο για την 20στη, την 35η και την 55η επέτειο γάμου ενός ζευγαριού. Αποτελεί έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους πολύτιμους λίθους.